เรื่อง+ภาพ : Sompoch Tangthai
บทความนี้มาจาก Camerart Magazine 209/2015 February
ต้องยอมรับว่ายุคสมัยผ่านไปอย่างรวดเร็ว กระแสความนิยมของสิ่งต่างๆ เกิดขึ้นได้ง่าย แม้แต่การถ่ายภาพที่แนวทางหรือสไตล์การถ่ายภาพบางอย่าง ได้ถูกหยิบยกมาใช้ในการนำเสนอ หรือบอกเล่าสิ่งต่างๆ จนได้รับความสนใจ และเราคงปฏิเสธไม่ได้ว่า ณ เวลานี้ กระแสของการถ่ายภาพที่ได้รับความนิยมที่สุดคงหนีไม่พ้นภาพในสไตล์ Minimalist ซึ่งตามมาด้วยคำศัพท์ที่แปลกหูออกไปอย่างคำว่า Hipster
Hipster
ถ้าพูดถึงคำว่า Hipster หลายคนคงส่ายหน้า แต่ถ้าเอ่ยคำว่า ฮิปปี้ (Hippie) หลายคนคงร้องอ๋อ ฮิปปี้ (Hippie) คือวัฒนธรรมย่อยเกิดมาจากการเคลื่อนไหวของคนหนุ่มสาว เริ่มต้นในสหรัฐอเมริกาในช่วง 1960 และแพร่หลายไปทั่วโลก คำว่าฮิปปี้ มีความหมายเดียวกับ ฮิปสเตอร์ (hipster) ซึ่งเป็นวัฒนธรรมที่เกิดขึ้นในยุค 40 และถูกใช้เป็นคำที่อธิบายถึงกลุ่มคนที่มีวิถีชีวิตที่แตกต่างจากคนอื่นๆในสังคม มีแนวทางที่หลุดไปจากกระแสหลัก
มาในปัจจุบัน Hipster ได้เกิดเป็นกระแสทางวัฒนธรรมที่ได้รับความนิยม จากเทคโนโลยีและความรวดเร็วของข้อมูลข่าวสารอินเตอร์เน็ต ที่มีการโพส และแชร์ข้อมูลต่างๆ วิถีการดำเนินชีวิตในสไตล์ของ Hipster บางอย่างได้รับความสนใจ ไม่ว่าจะเป็นวัฒนธรรมการกินอาหารเพื่อสุขภาพ การใช้พาหนะอย่างจักรยาน งานออกแบบ ดีไซน์สิ่งของเครื่องใช้วินเทจต่างๆ การอ่านนิตยสาร หนังสือ หรือภาพยนตร์ และภาพถ่ายที่เป็นสื่อที่ได้รับอิทธิพลจากกลุ่ม Hipster มากพอสมควร เช่นลักษณะสไตล์ของภาพ การใช้กล้องฟิล์ม ฯลฯ
ในแง่มุมของภาพถ่าย กระแส Hipster กำลังเป็นที่นิยมอีกครั้ง โดยเฉพาะงานถ่ายภาพจากนิตยสารหลายเล่มเป็นตัวอย่างที่สร้างกระแสสุดฮิตจากผู้ที่สนใจการถ่ายภาพ ซึ่งการถ่ายภาพเองนั้นในทุกวันนี้ ใครๆ ก็ถ่ายภาพได้ง่ายด้วยกล้องในโทรศัพท์มือถือ หรือกล้องขนาดเล็ก ทำให้เกิดกระแสและความนิยมเพิ่มมากยิ่งขึ้น และในกลุ่มของภาพถ่ายที่กำลังเป็นที่นิยมอยู่ในขณะนี้ ก็มีภาพถ่ายอยู่ประเภทหนึ่ง ที่มีลักษณะของภาพที่ให้ความรู้สึก คลีน สะอาด ใสๆ มีการใช้สีที่น้อย และมีการจัดวางองค์ประกอบที่ลงตัว ซึ่งนิตยสารจากต่างประเทศหลายเล่มก็มีการใช้ภาพถ่ายในลักษณะนี้ จนเกิดเป็นสไตล์ที่ได้รับความนิยมอย่างมากเช่น Kinfolk, cereal หรือ Another Escape
Kinfolk / Cereal / Another Escape
Kinfolk นับเป็นนิตยสารที่มีสไตล์ภาพที่ชัดเจน ก่อตั้งโดย Nathan และ Katie Williams ตีพิมพ์ครั้งแรกในปี 2554 มีเนื้อหาที่เกี่ยวกับ ไลฟ์สไตล์ที่ให้ความสำคัญกับรายละเอียดต่างๆ ในชีวิตประจำวัน เป็นนิตยสารที่มีการจัดวาง Layout ที่เรียบง่ายรูปเล่มที่สะอาดตา การใช้ Typography และโทนสีแบบพาสเทล ภาพถ่ายบนโต๊ะอาหารที่อบอุ่นสวยงาม
Kinfolk มีลักษณะโดดเด่นตรงที่รูปถ่ายบรรยากาศบนโต๊ะอาหารที่ให้อารมณ์อบอุ่นและเป็นธรรมชาติ จึงได้รับความสนใจจากกลุ่มผู้อ่านที่เป็นศิลปิน และผู้ชื่นชอบอาหาร เรื่องราวของการทำอาหาร และการใช้ชีวิตแบบไม่เร่งรีบ นำเสนอในรูปแบบที่เรียบง่ายและเป็นกันเอง การใช้ชีวิตอย่างสุนทรีย์ กับคนในครอบครัว เพื่อน และชุมชน เกิดเป็นจุดเด่นที่แตกต่างทำให้ผู้อ่านให้คุณค่า Kinfolk จึงเป็นผลงานที่น่าสะสม และมีแฟนคลับหนังสือทั่วโลก ซึ่งในขณะนี้ Kinfolk ถูกแปลเป็นภาษาต่างๆ มากมาย (http://www.kinfolk.com)
ส่วนนิตยสาร Cereal เป็นนิตยสารที่เน้นการท่องเที่ยวและไลฟ์สไตล์ที่นับว่าน่าสนใจอีกเล่มหนึ่ง ด้วยสไตล์ของภาพถ่ายแบบมินิมอล การใช้โทนสีและความสว่างของภาพ ส่งผลให้เราเห็นภาพทิวทัศน์ที่แปลกใหม่น่าสนใจกว่าเดิม (http://readcereal.com/magazine/) รวมไปถึงนิตยสารอีกเล่มอย่าง นิตยสาร Another Escape ที่จะเน้นภาพถ่ายแลนด์สเคป ธรรมชาติ และการท่องเที่ยวที่มีมุมมองและการนำเสนอแปลกใหม่เช่นกัน (http://anotherescape.com)
นิตยสารที่ยกตัวอย่างมาทั้งสามเล่มนั้นมีจุดร่วมที่ใกล้เคียงกันในส่วนของภาพถ่ายก็คือ ลักษณะของแนวภาพแบบ Minimal การจัดนำเสนอภาพสิ่งของ อาหาร เครื่องดื่ม ของใช้สไตล์ภาพวินเทจเจาะจงในแต่ละมุมของแบบที่จะถ่าย ให้เห็นสิ่งแวดล้อมที่อยู่รอบตัว หรือถ่ายวัตถุดิบสิ่งของแบบให้เห็นได้ชัดไม่มีสิ่งอื่นมารบกวน การใช้ฉากหลังที่เรียบง่ายผสมผสานไปกับการให้สีในโทนสีพาสเทล การใช้แสงที่สว่าง ใส เคลียร์ หรือการเลือกใช้โทนภาพแบบไฮคีย์ ซึ่งนับเป็นจุดร่วมที่น่าสนใจ และเกิดเป็นสไตล์ภาพที่ดูมีพลัง
Minimal
Minimalism เป็นชื่อเรียกกลุ่มศิลปินที่สร้างสรรค์ผลงานศิลปะในรูปแบบใหม่ที่เรียกว่า Minimal Art ศิลปะสไตล์นี้เกิดขึ้นในอเมริกา ช่วงยุค 60’ โดยมีแนวคิดที่จะลอกเปลือกของรายละเอียดเพื่อเลือกเอาแต่แก่นที่มีอยู่ของวัตถุหรือสิ่งต่างๆ เหล่านั้นที่ศิลปินต้องการนำเสนอ ไม่ว่าจะเป็นการใช้สี หรือองค์ประกอบที่จำเป็น ซึ่งเป็นการผสมผสานกันของ รูปร่าง (Shape) รูปทรง (Form) และพื้นที่ว่าง (Space) และยิ่งเป็นที่สนใจมากขึ้น เมื่อคนรุ่นใหม่เริ่มมองหาความสงบเรียบง่ายภายในจิตใจมากขึ้น
ว่ากันว่า Minimalist ได้รับอิทธิพลมาจากหลักแนวคิดแบบเซน (Zen) ของศาสนาพุทธ ที่มีสอนว่า “อย่ายึดติดวัตถุสิ่งของ” นอกจากนี้ศิลปะ Minimalist ยังมีแนวคิดสอดคล้องกับปรัชญาของญี่ปุ่น สังเกตได้จากศิลปะของญี่ปุ่นส่วนใหญ่นั้น ค่อนข้างเป็น ศิลปะแบบ Minimalist อย่างเช่นการจัดดอกไม้ของญี่ปุ่น การจัดสวน ปรัชญาแนวคิดแบบวาบิ-ซาบิ หรือแม้แต่ วรรณกรรม กวีไฮกุ ในเรื่องของการใช้สิ่งของหรือวัตถุน้อยชิ้น แต่มากไปด้วยความหมายหรือคุณค่า
ศิลปะภาพถ่าย Minimalist จัดเป็นสไตล์ที่ได้รับการสนใจไม่น้อย ศิลปินช่างภาพที่น่าสนใจคือ Michael Kenna ผลงานของเขาเป็น Minimalist ที่เรียบง่าย ด้วยการใช้ บรรยากาศ หมอก ฝน น้ำและธรรมชาติในการสร้างสรรค์ผลงงานที่น่าอัศจรรย์ ภาพสไตล์ Minimalist นั้นมุ่งเน้นความเรียบง่าย และความน้อย ของสิ่งต่างๆ ที่อยู่ในภาพ
Pastel color
การใช้โทนสีแบบ Pastel color สีแบบ pastel นั้นเป็นลักษณะของสีในโทนสีจืด หรือสีที่ไม่แท้ โทนสีแบบพาสเทลนั้นเกิดจากการที่สีใดๆ ก็ตามผสมกับสีขาว จึงเกิดการเจือจางของสีนั้น ส่งผลต่อความรู้สึกที่นุ่มนวล เบา สบาย หวานโรแมนติก อบอุ่น เป็นโทนสีที่มักจะเห็นใช้ในงานดีไซน์ต่างๆ
ภาพถ่ายแนว Minimal และการใช้โทนสีแบบ pastel color เป็นสไตล์ที่ได้รับความสนใจในหมู่ช่างภาพรุ่นใหม่เป็นอันมาก สิ่งสำคัญไปกว่านี้ก็คือการเลือกจัดวางองค์ประกอบ การใส่ใจในรายละเอียดเล็กๆ น้อย และการเลือกให้ค่าแสงในภาพสว่างในระดับที่ยังคงไว้ในรายละเอียดต่างๆ ไม่ใช่ภาพที่ Over Expose แต่เป็นภาพที่สว่าง ใส เคลียร์ และใช้สีที่ไม่จัดจ้านนั่นเอง ดังนั้นการควบคุมสิ่งต่างๆ ในภาพจึงเป็นเรื่องสำคัญ การเลือกวัตถุ การเลือกทิศทางและคุณภาพของแสง การตั้งค่า picture control ในกล้อง หรือแม้แต่การปรับภาพผ่านซอฟแวร์
ทั้งนี้สิ่งสำคัญจึงอยู่ที่ การเลือกสิ่งที่จะถ่าย และสภาพแสง รวมถึงสีสันของวัตถุในภาพ จะมีผลต่อภาพถ่ายในลักษณะนี้ นั่นหมายความว่า สำหรับผู้ที่สนใจแนวภาพในลักษณะที่กล่าวมาทั้งหมดนี้ ควรทำความเข้าใจเพราะมันไม่สามารถเกิดขึ้นกับภาพทุกภาพที่เรามีอยู่ในมือและคิดว่าการปรับแต่งภาพด้วยซอฟแวร์จะช่วยได้นะครับ…