พลัง และ ประโยชนของภาพขาวดำ

ในยุคแห่งการถ่ายภาพดิจิตอลนี้ ภาพขาวดำ มักถูกมองข้ามกันไป หันไปทำภาพสีกันเป็นส่วนใหญ่ เพราะภาพสีดูแล้วมีความทันสมัย มีหลากสีสัน ที่ช่วยให้ภาพดูน่าตื่นเต้น มีชีวิตชีวา ภาพสีมักสื่อความหมายในทางบวก ความรู้สึกยินดี สดชื่น ความทันสมัย และในอีกหลากหลายความหมาย ภาพที่มีสีสันสด สามารถดึงดูดความสนใจ ดึงดูดสายตาให้น่าสนใจ เป็นวิถีทางง่ายๆ ที่จะทำให้ภาพถ่ายดูโดดเด่น ส่วนภาพขาวดำแม้จะไม่มีสีสัน ที่จะเป็นตัวดึงดูดความน่าสนใจของภาพเหมือนภาพสี แต่ก็มีเสน่ห์ในตัวเอง ที่แฝงพลังที่ยิ่งใหญ่ จุดเด่นที่จะดึงดูดความน่าสนใจนั้น มีเพียงน้ำหนักอ่อนแก่ของภาพที่ลงตัว และการจัดองค์ประกอบที่สมบูรณ์แบบเท่านั้น ดังนั้นจึงเป็นเรื่องท้าทายเป็นอย่างมาก กับกลุ่มช่างภาพที่ยังนิยม การถ่ายภาพในแบบขาวดำ ภาพถ่ายจากงานขาวดำ จะให้ความรู้สึกที่คลาสิค ศรัทธา การเน้นจุดสนใจ ทำได้อย่างไม่ซับซ้อน ด้วยน้ำหนักที่ไล่โทนน้ำหนัก จากแก่ไปหาน้ำหนักอ่อน ถ้าจุดเด่นมีน้ำหนักที่อ่อน น้ำหนักดำของภาพก็จะช่วยขับให้น้ำหนักอ่อน ที่เป็นจุดเด่นเห็นชัดมากยิ่งขึ้น

ภาพขาวดำช่วยให้ภาพเป็นมวลหมู่

มวลหมู่ ถ้าเป็นภาษาอังกฤษ เรียกว่า Mass หลายท่านอาจจะคุ้นกับคำภาษาอังกฤษมากกว่า น้ำหนักของภาพขาวดำช่วยทำให้ภาพเป็นมวลหมู่ เช่น การถ่ายภาพแนวไลฟท์หรือสตรีท ในสภาพของความเป็นจริงมีรายละเอียดปลีกย่อยมากมาย เช่น สีสันของสิ่งของวัตถุต่าง รูปแบบ หรือรูปทรง ของวัตถุต่างๆ ที่ไม่มีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน เมื่อสิ่งที่ผมกล่าวถึงนี้กลายเป็นเพียงน้ำหนักขาวดำ ก็จะทำให้ภาพรวมกันเป็นกลุ่มก้อน เป็นหมวดหมู่ ที่ไม่มีสีสัน มาทำให้สะเปะสะปะทำให้การเล่าเรื่องของภาพชัดเจนยิ่งขึ้น ช่างภาพที่ชอบถ่ายภาพสไตล์ไลฟท์ ถ่ายภาพแนวสตรีท หรือภาพสารคดี จึงนิยมการถ่ายภาพแนวขาวดำ หรือมิเช่นนั้นก็ทำโทนสีของภาพให้มีสีที่น้อยลง หรือหม่นๆ เป็นต้น

ภาพขาวดำกับแลนด์สเคป

งานถ่ายภาพแลนด์สเคป ผมมักจะได้พบกับสภาพอากาศที่ไม่เหมาะ หรือเอื้ออำนวยต่อการถ่ายภาพแลนด์สเคปหลายครั้ง ที่เรียกกันว่าฟ้าไม่เป็นใจ หรือฟ้าเน่า เจอท้องฟ้าที่เป็นเมฆฝน ฟ้าปิด ไม่เห็นพระอาทิตย์โผล่ออกมาสวยๆ แต่ผมก็ไม่หมดความพยายามที่จะไม่ถ่ายภาพ เพราะกว่าจะไปถึงที่หมาย ไม่ได้มีโอกาสไปได้บ่อยๆ ดังนั้นจึงเก็บภาพกลับมาให้ได้มากที่สุด ถึงแม้จะเป็นภาพที่ไม่สมบูรณ์แบบ สีทึมๆ เมื่อนำมาทำให้ภาพเป็นโทนขาวดำ ภาพนั้นกลับดูมีความหมาย เห็นถึงรายละเอียดบางอย่าง ขณะที่เป็นภาพสี ไม่สามารถแสดงออกมาได้อย่างเด่นชัด ภาพของเกลียวคลื่นที่โดนสีหม่นของหาดทรายกลืนแทบไม่เห็นริ้วคลื่น เมื่อทำเป็นภาพขาวดำ สีที่หม่นหมอง ไม่สดใส ถูกตัดออกจากอารมณ์ของการชมภาพ เหลือเพียงน้ำหนักขาวดำ ที่ช่วยสร้างมิติของภาพได้ดีที่สุดเมื่อพบเจอสภาพอากาศที่ไม่เป็นใจ

เชื่อมโยงเรื่องราวด้วยน้ำหนักขาวดำ

ภาพถ่ายสีแลนด์สเคปบางภาพ แม้จะมีความโดดเด่นในเรื่องของการถ่ายภาพ มีองค์ประกอบที่สมบูรณ์ มีความงดงามขององค์ประกอบสี ที่ไม่มีความผิดปกติ แต่เมื่อผมลองทำเป็นภาพขาวดำ กลับทำให้ภาพนั้นดูมีเสน่ห์ หยุดสายตาให้น่ามองได้นานกว่าเมื่อเป็นภาพสี ถึงแม้จะมีเพียงแค่น้ำหนักขาวดำเท่านั้น ภาพเล่าเรื่องราวได้ดีกว่าภาพสีมาก สามารถมองเห็นถึงจุดเด่นที่ความมีลักษณะเฉพาะที่ ได้อย่างชัดเจน ผมมีตัวอย่างตึกเปโตรนาส ที่มาเป็นภาพสี แต่มาปรับเปลี่ยนจากภาพสีให้เป็นภาพขาวดำ ภาพดูเปล่งรัศมี มลังมเลืองมากกว่าเป็นภาพสี หรือแม้กระทั่งภาพสวนสาธารณะพุทธมณฑลที่จังหวัดตราด เมื่อเป็นภาพขาวดำ กลับทำให้ เล่าเรื่องราวได้ต่อเนื่องเชื่อมโยงรูปทรงกันได้อย่างดี เช่นน้ำหนักของท้องฟ้า ก้อนเมฆ กับกำแพง และเงาสะท้อนบนผิวน้ำ มีการเชื่อมโยงกันด้วยน้ำหนัก ทำให้ภาพถ่ายที่เปลี่ยนเป็นขาวดำนี้มีความลงตัว สมบูรณ์แบบมากยิ่งขึ้น

ภาพโพรทเทรท และ ภาพสัตว์เลี้ยง

การเล่าเรื่องราวของภาพโพรทเทรทด้วยขาวดำก็เช่นกัน ภาพดูโดดเด่น มีเสน่ห์ ทำได้ดีทั้งภาพที่มีโทนแบบ ไฮคีย์ ที่มีน้ำหนักขาวค่อนข้างมาก หรือคอนทราสต์ต่ำ และภาพที่มีโทนน้ำหนักดำ ค่อนข้างมาก คอนทราสต์สูง หรือที่เรียกว่า ภาพแบบโลว์คีย์ ภาพขาวดำกับงานโพรทเทรท เป็นเรื่องเริ่มมาตั้งแต่จุดเริ่มต้นของการถ่ายภาพ ไม่มีคำว่าล้าสมัยหรือหมดความนิยมลงไปแต่อย่างใด แต่กลับเป็นที่หลงใหลของนักถ่ายภาพในยุคใหม่ ยุคปัจจุบัน ยุคดิจิตอลนี้ จะเห็นมีงานภาพถ่ายโพรทเทรทในลักษณะขาวดำ ผลิตกันออกมาอย่างต่อเนื่อง

มนต์เสน่ห์แห่งงานขาวดำ เป็นงานถ่ายภาพที่ช่างภาพรุ่นใหม่หลงใหล บางคน บางกลุ่มถึงกับทำภาพกันอย่างจริงจัง โดยไม่กลับมามองภาพโทนสีเลย ถึงแม้วิวัฒนาการของการถ่ายภาพดิจิตอล ไปไกลกว่าเดิมอย่างรวดเร็วมาก แต่ก็ไม่ทำให้มนต์เสน่ห์นี้เสื่อมคลายลงไปเลย