เรื่อง+ภาพ : ศุภฤกษ์ นฤเบศร์ไกรสีห์
บทความนี้มาจาก Camerart Magazine ฉบับ 211/2015 April
บทที่ 10 ค่า Exposure Value
การวัดแสงเป็นการหาความสัมพันธ์ระหว่างแสงที่ส่องจากแหล่งกำเนิดแสง การสะท้อนแสงของวัตถุทีถ่ายภาพ ความเร็วชัตเตอร์ ช่องรับแสง ความไวแสงของกล้อง รูปแบบการคำนวณปริมาณแสง (ระบบวัดแสง) รวมไปถึงลักษณะของภาพที่ต้องการ โดยมีเครื่องวัดแสงเป็นอุปกรณ์ในการวัดปริมาณแสง และกล้องจะแปรค่าความสว่างออกมาเป็นค่าความเร็วชัตเตอร์และขนาดช่องรับแสงเพื่อให้ง่ายสำหรับการใช้งาน ความสว่างของแสงสามารถวัดได้เป็นหลายค่า แค่ Lux, Flux, Lumen, foot-lamberts, candle/m2 ฯลฯ ซึ่งค่าที่กล่าวมานั้นเป็นค่าที่ใช้งานได้ยากในทางการถ่ายภาพ บางค่าใช้ในการถ่ายภาพยนตร์จึงมีการคำนวณค่าความสว่างของแสงเพื่อให้ใช้งานได้ง่ายขึ้นในทางการถ่ายภาพ ซึ่งตรงนี้ผมอยากให้ทุกท่านอ่านผ่านๆ แบบเข้าใจ ไม่ต้องจำ แต่นำไปใช้ประโยชน์ได้
1. ค่า Av หรือ Aperture Value เป็นค่าที่มีความสัมพันธ์กับ F-Number หรือขนาดช่องรับแสงของเลนส์ โดยมีสูตรว่า AV = log2 (N2) ค่า N เท่ากับขนาดช่องรับแสง
3. ค่า Speed Value เป็นค่าที่มีความสัมพันธ์กับความไวแสงของกล้อง โดยมีความสัมพันธ์ดังนี้ SV = log2 (0.32S) S คือ ความไวแสงในหน่วย ISO, ASA
5. ค่า BV หรือ Bright\ness Value เป็นค่าแสงระดับความสว่างของแสง มีความสัมพันธ์กับระดับปริมาณแสงดังนี้ BV = log2 (B) B คือ ความสว่างของแสงในหน่วย foot-lamberts
2. ค่า TV หรือ Time Value เป็นค่าที่มีความสัมพันธ์กับความเร็วชัตเตอร์ มีสูตรว่า TV = log2(1/t) ค่า t เท่ากับความเร็วชัตเตอร์ในหน่วยวินาที
4. ค่า IV หรือ Incident Light Value เป็นค่าแสดงระดับความสว่างของแสงที่ส่องมายังวัตถุ มีค่าดังนี้
- EV หรือ Exposure Value เป็นระดับความสว่างของแสงที่ใช้กันมากที่สุดในทางการถ่ายภาพ มีความสัมพันธ์กับปริมาณแสงดังนี้
EV = AV+TV = BV+SV
เมื่อแปรค่า EV ออกมาจะได้ความสัมพันธ์ระหว่างความเร็วชัตเตอร์และช่องรับแสงกับระดับความสว่างดังนี้
ค่า EV เป็นค่าที่ถูกนำมาใช้งานอย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะในยุคที่กล้องยังต้องพึ่งพาเครื่องวัดแสงภายนอกกล้องเครื่องวัดแสงภายนอกกล้องจะวัดปริมาณแสงเป็น EV จากค่า EV ผู้ใช้จึงค่อยมาดูสเกลว่า EV นั้นเป็นค่าความเร็วชัตเตอร์และช่องรับแสงเท่าไร ในแต่ละ EV สามารถเลือกใช้งานความเร็วชัตเตอร์ได้หลายค่า เช่น EV 1 จะใช้ค่า 1s f/1.4, 2s f/2, 4s f/2.8 หรือค่าอื่นๆ ก็ได้ที่มีระดับค่า EV ที่เท่ากัน ส่วนกล้องถ่ายภาพจะแสดงค่าปริมาณแสงเป็นความเร็วชัตเตอร์และช่องรับแสง ไม่ได้แสดงค่าเป็น EV เหมือนเครื่องวัดแสงนอกตัวกล้อง แต่นักถ่ายภาพก็ควรรู้เกี่ยวกับเรื่อง EV เอาไว้บ้างเช่นกัน
ค่า EV นอกจากจะใช้ในการวัดปริมาณแสงเพื่อหาค่าเปิดรับแสงสำหรับภาพนั้นๆ แล้ว ค่า EV ยังถูกนำไปใช้งานเพื่อระบุประสิทธิภาพของอุปกรณ์บางชนิด เช่น ระบบปรับความชัดอัตโนมัติ และระบบวัดแสง โดยจะแสดงเป็นช่วงการทำงานของอุปกรณ์นั้น เช่น ระบบปรับความชัดอัตโนมัติมีช่วงแสงในการทำงาน EV-1 ถึง EV 18 ที่ ISO 100 เลนส์ 50 มม. F1.4 แปลว่ากล้องตัวนั้นสามารถใช้ระบบปรับความชัดอัตโนมัติได้ตั้งแต่ปริมาณแสง 1.3 Lux ถึง 660,000 Lux เมื่อใช้เลนส์ F1.4 แต่ถ้าใช้เลนส์ที่ช่องรับแสงแคบกว่านั้นเช่น F2.8 จะทำให้ช่วงปริมาณแสงในการทำงานลดลงด้วยเป็น EV 1 ถึง EV20 เพราะปริมาณแสงที่ผ่านเข้ากล้องลดลงจากขนาดของช่องรับแสงที่แคบกว่า เป็นต้น
เครื่องวัดแสงมือถือจะมีความแม่นยำสูงมากในระดับ +-0.1EV ใช้ประโยชน์ได้มากมาย(ในกล้องจะผิดระดับ +-1EV) แต่ไม่ค่อยคล่องตัว
ค่าความสว่าง EV กับลักษณะของภาพโดยประมาณ
EV ลักษณะภาพ
-6 กลางคืน ห่างไกลจากแสงไฟในเมือง แหล่งกำเนิดแสงคือแสงดาวเท่านั้น
-5 กลางคืน ห่างไกลจากแสงไฟในเมือง แหล่งกำเนิดแสงคือแสงจันทร์เสี้ยว
-4 กลางคืน ห่างไกลจากแสงไฟในเมือง แหล่งกำเนิดแสงคือแสงจันทร์ครึ่งดวง หรือแสงช่วงที่เกิดฝนดาวตก
-3 กลางคืน ห่างไกลจากแสงไฟในเมือง แหล่งกำเนิดแสงคือแสงจันทร์เต็มดวง
-2 กลางคืน ห่างไกลจากแสงไฟในเมือง แหล่งกำเนิดแสงคือแสงสะท้อนจากหิมะท่ามกลางพระจันทร์เต็มดวง
-1 วัตถุอยู่ท่ามกลางแสงไฟฟ้าริบหรี่
0 วัตถุอยู่ท่ามกลางแสงไฟฟ้าริบหรี่
1 แนวทิวทัศน์ของเมืองยามค่ำคืน
2 แสงฟ้าแลบ (ตั้งเวลาถ่ายภาพ) ในคืนเดือนมืด
3 พลุไฟ (ตั้งเวลาถ่ายภาพ)
4 ภาพระยะใกล้ของแสงเทียน แสงไฟคริสมาส แสงไฟจากในตึก น้ำพุ และอนุสาวรีย์ วัตถุอยู่ในแสงไฟบนถนน
5 สถาปัตยกรรมภายในบ้าน ปริมาณแสงปานกลาง ในโรงเรียน ในโบสถ์ วัตถุสว่างด้วยไฟด้านข้าง
6 สถาปัตยกรรมภายในบ้าน ปริมาณแสงสว่างมากในช่วงกลางคืน ในสวนสนุก หรือ งานวัด
7 ในป่าลึก ถนนที่มีไฟส่องสว่าง สนามกีฬาในร่ม ละครเวที ละครสัตว์
8 ลาสเวกัส หรือ จตุรัสไทม์สแควร์ในตอนกลางคืน ตู้แสดงสินค้าของร้านค้า แค้มป์ไฟ ตึกที่โดนไฟไหม้ การแสดงสเก็ตน้ำแข็ง การแข่งกีฬาฟุตบอลและเบสบอล รวมถึงพื้นที่ที่สว่างด้วยแสงไฟนีออน
9 วิว ทิวทัศน์ 10 นาทีหลังจากอาทิตย์ตก แสงไฟนีออน แสงสปอตไลท์
10 วิว ทิวทัศน์ ช่วงอาทิตย์ตก พระจันทร์เสี้ยว
11 อาทิตย์ตก นอกอาคาร
12 พระจันทร์ครึ่งดวง
13 พระจันทร์ค่อนดวง ท่ามกลางเมฆหมอก
14 พระจันทร์เต็มดวง ท่ามกลางแสงอาทิตย์สลัวๆ
15 วัตถุอยู่ใต้แสงแดดสลัวๆ
16 วัตถุอยู่ใต้แสงแดดจ้า บนทราย หรือ หิมะ
17 ไม่ค่อยมีในปรากฏการณ์ธรรมชาติ แสงประดิษฐ์บางชนิด
18 ไม่ค่อยมีในปรากฏการณ์ธรรมชาติ แสงประดิษฐ์บางชนิด
19 ไม่ค่อยมีในปรากฏการณ์ธรรมชาติ แสงประดิษฐ์บางชนิด
20 ไม่ค่อยมีในปรากฏการณ์ธรรมชาติ แสงประดิษฐ์บางชนิด
21 ไม่ค่อยมีในปรากฏการณ์ธรรมชาติ แสงประดิษฐ์บางชนิด
22 แสงสว่างมากๆ ไม่ค่อยมีในปรากฏการณ์ธรรมชาติ
23 แสงสว่างมากๆ ไม่ค่อยมีในปรากฏการณ์ธรรมชาติ
ความแตกต่างของแสง 1EV มีค่าเท่ากับความแตกต่างของแสง 1 stop จึงมีการใช้ค่า EV และ Stop สลับกับไปมา เช่น เพิ่มแสง 1EV หรือเพิ่มแสง 1 stop มีค่าเท่ากับเพิ่มปริมาณแสงไป 2 เท่าเช่นกัน
