CONPOSITION ORGANISING SPACE

ในเรื่องของการจัดองค์ประกอบภาพ เราสามารถแบ่งการจัดการออกเป็น สองเรื่อง คือการจัดการด้านเวลา (Time)  และการจัดการด้านพื้นที่ (Space) ในตอนที่แล้วเราพูดกันถึงเรื่องของการจัดการด้านเวลาไปแล้ว มาในครั้งนี้ผมจะขอหยิบเอาเรื่องการจัดการด้านพื้นที่มาพูดคุยกันบ้างครับ

การจัดการด้าน space เป็นเรื่องของการจัดองค์ประกอบในภาพที่เกี่ยวข้องกับการใช้พื้นที่ในภาพให้เหมาะสม ซึ่งการจัดการด้านพื้นที่ ในการจัดองค์ประกอบภาพนี้มีเรื่องที่เราให้ความสำคัญอยู่ 3 ส่วนด้วยกันคือ frames, balance และ appearance of space

Frames

เฟรมหรือกรอบภาพ ภาพหนึ่งภาพประกอบไปด้วยกรอบสี่เหลี่ยม การจัดการพื้นที่ในกรอบสี่เหลี่ยมเหล่านี้อย่างไร จะมีปัจจัยสำคัญอยู่ 4 เรื่องก็คือ

Location in the frame วัตถุอยู่ส่วนใดในเฟรมภาพ เราต้องพิจารณาว่าในพื้นที่สี่เหลี่ยมของเฟรมภาพ เราจะให้วัตถุที่เราจะถ่ายนั้น อยู่ส่วนใดในเฟรมภาพ จะเอาไว้ตรงกลางภาพ ด้านซ้าย ด้านขวา บนหรือล่าง หรือจะให้เห็นเพียงบางส่วนของวัตถุนั้น ดังนั้นตำแหน่งที่เราจะถ่ายจึงเป็นจุดสำคัญที่เราจะกำหนดองค์ประกอบภาพในเรื่องของ location in the frame ได้

Size in the frame วัตถุมีขนาดเท่าใดในเฟรมภาพ นอกจากตำแหน่งของวัตถุในภาพแล้ว ขนาดของวัตถุที่เราจะถ่ายเมื่ออยู่ในเฟรมภาพควรจะมีขนาดเท่าใด เป็นอีกเรื่องที่เราต้องพิจารณาว่าจะให้วัตถุที่เราจะถ่าย มีขนาดใหญ่เต็มเฟรมภาพขนาดเล็ก หรือเล็กมากๆ ซึ่งปัจจัยที่ส่งผลในเรื่องนี้ก็คือระยะห่างระหว่างกล้องกับวัตถุที่จะถ่าย และทางยาวโฟกัสของเลนส์ที่เราใช้

Horizontal -Vertical & Square แนวตั้ง แนวนอน และสี่เหลี่ยมจัตุรัส ภาพหลายภาพเหมาะสมกับการวางเฟรมภาพแบบแนวตั้ง ในขณะเดียวกันภาพบางภาพก็เหมาะสมกับเฟรมภาพแบบแนวนอน หรือแม้แต่การวางเฟรมภาพด้วยอัตราส่วน 1:1 ซึ่งในการเลือกเฟรมภาพนั้นจะขึ้นอยู่กับสิ่งที่เราจะถ่าย ลักษณะโดยรวม ทิศทางการเคลื่อนที่ ฯลฯ ยกตัวอย่างเช่น ต้นไม้ที่มีลักษณะของความสูง เฟรมภาพแบบแนวตั้งก็ดูจะเหมาะสมกว่า ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง ทางออกที่ดีที่สุดในกรณีที่ไม่แน่ใจให้ลองเปลี่ยนลักษณะเฟรมภาพโดยถ่ายทั้งแนวตั้งและนอน

Frames within frames กรอบภาพ ในการวางเฟรมภาพแบบปกติเราสามารถเพิ่มเฟรมภาพเข้าไปอีกได้ด้วยการมองหากรอบภาพให้กับภาพ กรอบภาพนี้จะเป็นอะไรก็ได้เช่น ประตู หน้าต่าง กิ่งไม้ กระจก ซึ่งเป็นการเพิ่มมิติให้กับภาพ สิ่งสำคัญที่ต้องระวังในการเลือกใช้กรอบภาพก็คือการรักษา balance ของภาพให้ได้สมดุล โดยเฉพาะภาพที่เห็นเส้นขอบฟ้า

Balance สมดุล

ความสมดุลในภาพจะมีผลต่อการดูภาพ หลักสำคัญคือการไม่ทำให้การดูภาพแล้วรู้สึกหนักไปด้านใดด้านหนึ่งซึ่งมีลักษณะของสมดุลอยู่ 2 ลักษณะ

Symmetry สมมาตร ในภาพนั้น ทั้งสองด้านคือซ้ายขวาจะมีสัดส่วนและองค์ประกอบต่างๆ ที่เท่ากัน มีความสมดุล ไม่เอียงไปด้านใดด้านหนึ่ง เราจะเห็นภาพลักษณะนี้เช่นภาพพระประธานในโบสถ์กลางเฟรม ภาพติดบัตร

Asymmetry อสมมาตร ทั้งสองด้านไม่เท่ากัน แต่ภาพมีความสมดุล ไม่เอียงไปด้านใดด้านหนึ่งสมดุลลักษณะนี้คือการจัดองค์ประกอบภาพโดยให้วัตถุต่างๆ ถ่วงน้ำหนักในภาพให้เกิดความสมดุล โดยที่ภาพทั้งสองด้านไม่จำเป็นต้องสมมาตรกัน

Appearance of space

ในการถ่ายภาพ ลักษณะของพื้นที่ในภาพถูกกำหนดด้วยทางยาวโฟกัสของเลนส์ และระยะห่างระหว่างกล้องไปจนถึงสิ่งที่เราจะถ่าย ในการใช้เลนส์เพื่อจัดการกับพื้นที่ในการจัดองค์ประกอบภาพเรามีสิ่งที่ต้องให้ความสำคัญ 3 เรื่อง

Selective focus เลือกโฟกัส การควบคุมจุดโฟกัสของภาพจะกำหนดองค์ประกอบในภาพเรื่องของการเน้น การเลือกสิ่งที่น่าสนใจจากสิ่งต่างๆ มากมายที่ปะปนกัน เป็นเรื่องที่สำคัญ การเลือกโฟกัสไปที่ประเด็นใดประเด็นหนึ่ง แล้วปล่อยให้ส่วนอื่นๆในภาพที่เราคิดว่าไม่น่าสนใจ ละลายหายไปกับฉากหลัง สิ่งที่เราควรให้ความสำคัญก็คือการพิจารณาสิ่งที่เราจะถ่ายให้ดี จากนั้นถามตัวเองว่า ต้องการจะสื่อภาพนั้นออกมาให้เป็นแบบใดแล้วจึงถ่ายภาพโดยเลือกโฟกัสในจุดที่ต้องการ

Depth of field ช่วงความชัด การใช้ช่วงความชัดมาช่วยในการจัดการพื้นที่ จะคล้ายกับเรื่องของการเลือกจุดโฟกัส แต่ไม่ได้ให้ความสำคัญที่การเน้นเพียงอย่างเดียว ภาพที่ชัดลึก ก็นับว่าเป็นการจัดการกับพื้นที่ในภาพด้วยเช่นกัน ซึ่งเมื่อเราควบคุม Depth of field ในภาพได้ เท่ากับว่าเราสามารถเลือกพื้นที่ทั้งหมดภายในภาพได้ว่าเราอยากจะให้มีความชัดลึกหรือชัดตื้นเท่าใด

Foreground & Background ฉากหน้า และ ฉากหลังของภาพเป็นพื้นที่สำคัญไม่น้อยไปกว่าสิ่งที่เรากำลังจะถ่าย ด้วยในการจัดองค์ประกอบภาพนั้น เราต้องให้ความสำคัญกับทุกๆ ส่วนของพื้นที่ในภาพ ฉากหน้า มีส่วนช่วยในการสร้างระยะให้กับภาพ นอกจากการใช้กรอบภาพเป็นฉากหน้าแล้ว การหาวัตถุที่ใกล้เคียงกันกับวัตถุที่เราจะถ่ายเป็นฉากหน้าก็สามารถทำได้เช่นกัน ส่วนฉากหลังนั้น ส่งผลต่อองค์ประกอบภาพไม่แพ้กัน ฉากหลังที่เรียบง่าย ฉากหลังที่เต็มไปด้วยรายละเอียด ฉากหลังที่มืด ฉากหลังที่สว่าง ฯลฯ ทุกอย่างขึ้นอยู่กับการเลือกให้สัมพันธ์กันกับสิ่งที่เราถ่าย

ในเรื่องของการจัดองค์ประกอบภาพ ในส่วนของการจัดการด้าน space เป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ส่งผลต่อองค์ประกอบของภาพอยู่มาก ในเฟรมภาพหนึ่งเฟรมจะประกอบไปด้วยสิ่งต่างๆ มากมาย การเลือกให้มีเฉพาะสิ่งที่สำคัญ อยู่ในเฟรมภาพสิ่งที่ไม่จำเป็นในภาพก็ควรตัดทิ้งไป ก็นับว่าเป็นการจัดการ space ที่ได้ผลดีที่สุดครับ…