Art of Photography_Speed and time of Ernst Haas

ผมรื้อหนังสือถ่ายภาพเก่าๆ บนชั้นหนังสือ ก็ได้พบหนังสือที่น่าสนใจอยู่หลายเล่ม มีเนื้อหาที่น่าสนใจทั้งนั้น เลยเกิดความคิดว่า น่าจะเอามาแบ่งปันให้เพื่อนที่รักการถ่ายภาพได้อ่านกันด้วย ซึ่งผมอาจจะขอตัดตอนยกเอาบางเรื่องที่น่าสนใจมาบอกเล่าสู่กันฟัง และใน AOP ฉบับนี้ผมจะขอยกเรื่องของ Ernst Haas ช่างภาพที่มากฝีมือจากกลุ่ม Magnum Photos ที่ก่อตั้งโดย Henri Cartier-Bresson กลุ่มนี้แค่ได้ยินชื่อก็การันตีความสามารถของช่างภาพแต่ล่ะคนได้เลยนะครับว่า ไม่ธรรมดา ซึ่งผลงานภาพของ Ernst Haas นั้น จะแสดงให้เห็นถึง ความสามารถในการบันทึกความเคลื่อนไหวในอารมณ์ต่างๆ ไว้ได้อย่างน่าสนใจทีเดียว

Ernst Haas เป็นช่างภาพชาวออสเตรีย เขาได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้มีความสามารถในระดับอาจารย์ทางด้านวิชาการถ่ายภาพสี รวมไปถึง ความสามารถในด้านการบันทึกสิ่งเคลื่อนไหว และการจับอารมณ์ ภาพขาวดำเกี่ยวกับสภาพทหารผ่านศึกที่เขาแสดงในกรุงเวียนนาในปี ค.ศ. 1947 ได้แสดงให้เห็นถึงความสามารถของเขาและในอีก 2 ปีถัดไปเขาก็ได้เข้าไปอยู่ในกลุ่มช่างภาพแมกนั่มในกรุงปารีส หลังจากนั้นไม่นานก็ย้ายไปอยู่ที่อเมริกา เขาได้รับเชิญไปบรรยายในเรื่องการถ่ายภาพอีกมากมาย ซึ่งเขามักจะบอกอยู่เสมอว่า การถ่ายภาพนั้นเป็นสิ่งที่ให้ความสนุกสนาน และความสนุกสนานนั้นเป็นพลังกระตุ้นให้ประสาทสัมผัสทั้ง 5 มีความตื่นตัวมากขึ้น ในช่วงเวลาเพียงเสี้ยววินาทีเท่านั้นที่ภาพถ่ายจะสามารถเล่าในสิ่งที่ไม่น่าจะเล่าได้

Ernst Haas บอกว่าในมนุษย์ทุกคนนั้นจะมีความขัดแย้ง ในด้านบวกและลบ เมื่อช่างภาพหัดถ่ายภาพจนเป็นแล้ว การถ่ายภาพก็เป็นของง่าย แต่การมองเห็นภาพ นั่นแหละที่ยากกว่า ตรงนี้ Ernst Haas บอกต่อไปว่า ท่านจะต้องเตรียมพร้อมและคอยสังเกตอยู่เสมอ ทุกสิ่งทุกอย่างจะดูน่าเบื่อ ถ้าในจิตใจมีแต่ความเบื่อหน่ายการถ่ายรูป ใจที่สนุก ภาพของเราก็จะสนุกไปด้วย นอกไปจากความสนุกสนานในการมองเห็นภาพ สิ่งที่สำคัญคือวิธีอ่านเส้นสายต่างๆ รูปร่างรูปทรง รวมทั้ง สี สิ่งต่างๆ ที่ประกอบในภาพ ความกลมกลืน ความขัดแย้ง ในเรื่องราวที่เกิดขึ้นรอบๆ ตัวให้ภาพเป็นตัวบอกเล่าเรื่องราวเหล่านั้น

Ernst Haas ชอบถ่ายภาพผู้คนในอิริยาบถต่างๆ ซึ่งมักจะเป็นภาพที่มีอารมณ์อยู่ในภาพเป็นอย่างมาก โดยอาศัยการสังเกต และการจับจังหวะให้ทันท่วงที ซึ่งสีหน้าและท่าทางที่เปลี่ยนไปอย่างรวดเร็วของตัวแบบที่จะถ่ายนั้น ทำให้การต้องเตรียมพร้อมอยู่เสมอ เป็นสิ่งที่ Ernst Haas จะละเลยไม่ได้ นักถ่ายภาพผู้เตรียมพร้อมอยู่เสมอเท่านั้นจึงจะสามารถจับภาพที่อธิบายถึงบุคคลผู้นั้น หรือกลุ่มนั้นได้ดีที่สุด อย่าขนเอาเครื่องมือไปมากเกินจำเป็นมันจะทำให้เหนื่อยจากการหอบหิ้วและเสียสมาธิในการทำงาน ควรหัดทำงานเงียบๆ อย่าขัดขวาง หรือบังคับให้ผู้ที่เป็นแบบทำอะไรอย่างใดอย่างหนึ่ง ควรแต่งกายด้วยเสื้อผ้าเรียบๆ ไม่เด่นเป็นเป้าสายตา และรอยยิ้มจะทำให้ได้รับยิ้มตอบ และความร่วมมือในการถ่ายภาพของเราด้วย เป็นสิ่งที่ Ernst Haas ยึดถืออยู่เสมอ

อีกเรื่องหนึ่งที่ Ernst Haas บอกไว้ก็คือให้เราฝึกสัญชาติญาณให้แหลมคมอยู่เสมอ ให้รู้ว่าเมื่อใดควรเข้าไปถ่ายภาพในระยะใกล้ เมื่อใดควรถ่ายจากระยะไกล และเมื่อใดไม่ควรถ่าย และที่สำคัญมากคือเมื่อใดควรหยุดการถ่ายได้แล้ว หรือรู้จักพอนั่นเอง หลายคนไม่ชอบการที่จะต้องถูกถ่ายรูปเป็นระยะเวลานาน พวกเขาไม่ใช่นายแบบนางแบบอาชีพที่เราจะสั่งโน่นสั่งนี่ หรือจะไปยืนถ่ายภาพเขาเหล่านั้นนานๆ สิ่งเหล่านี้ความชำนาญเท่านั้นที่จะสอนให้เข้าใจได้

ด้วยในยุคนั้นฟิล์มสีชนิดแรกของโลก (โกดักโครม) มีความไวแสงที่น้อยมาก เมื่อเจอสภาพแสงน้อยๆ ความเร็วชัตเตอร์จึงน้อยลง Ernst Haas นำหลักการนี้มาถ่ายภาพเคลื่อนไหวโดยใช้ความเร็วชัตเตอร์ช้าๆ พร้อมทั้งการกวาดกล้องแพนตามวัตถุที่เคลื่อนไหว นั่นทำให้ได้ภาพที่เห็นถึงการเคลื่อนไหวอย่างแท้จริง (ซึ่งในสมัยนั้นเทคนิคการแพนกล้องตามวัตถุยังไม่ค่อยมีช่างภาพใช้กันอย่างทุกวันนี้) Ernst Haas บอกเสมอว่าภาพถ่ายนั้นไม่ใช่แค่การบันทึก ดังนั้นภาพถ่ายควรจะมีชีวิต พร้อมทั้งสามารถบอกกับผู้ชมถึงสิ่งมุ่งหมายที่ผู้ถ่ายต้องการจะบอก

Ernst Haas บอกกับใครๆ อยู่เสมอว่า ในฐานะช่างภาพ ข้าพเจ้าคิดอยู่เสมอว่าภาพที่ข้าพเจ้าถ่าย ประกอบขึ้นด้วยกระเบื้องโมเสคเรียงกันเข้าเป็นแผ่น ขณะนั้นก็ต้องพิจารณาดูว่า ตรงไหนมีรูโหว่อยู่บ้าง ในภาพขาดอะไรไป จะหาทางเสริมให้ครบได้อย่างไร เมื่อสร้างภาพขึ้นมาภาพหนึ่ง โปรดอย่าพอใจว่าเป็นผลงานที่ดีที่สุดแล้ว เพราะมันจะมีข้อบกพร่องปรากฏให้เห็นอยู่เสมอ และนั่นหมายถึงให้เราหาทางแก้ไขมัน หรือปรับปรุงให้ดีขึ้น… (จากบันทึกของ Ernst Haas, New York 1979)

ผลงานของ Ernst Haas นั้นเราจะเห็นว่า เป็นลักษณะงานแบบ สตรีทโฟโต้กราฟฟี่ ที่มุ่งเน้นที่การจับจังหวะสำคัญๆ ที่เกิดขึ้น โดยให้ความสำคัญที่การเคลื่อนไหวและมุมมองที่ใส่อารมณ์และความรู้สึกลงไปในภาพและอย่างที่บอกไปข้างต้น จิตใจที่เริ่มจากความสนุกในการถ่ายภาพจะช่วยให้มองเห็นถึงเนื้อหาที่ไม่น่าเบื่อในภาพได้ เราสามารถเข้าไปชมผลงานภาพถ่ายของ Ernst Haas ได้ที่เวบไซด์ http://www.ernst-haas.com/ แล้วเราจะรู้สึกได้ถึงอารมณ์ความรู้สึกสนุกสนานที่  Ernst Haas แฝงไว้ในภาพถ่ายของเขา…